اطلاعات چنداني از خانواده و اجداد خواجه حافظ در دست نيست و ظاهراً پدرش بهاء الدين نام داشته و مادرش نيز اهل كازرون بوده‌است.[۳] در اشعار او كه مي‌تواند يگانه منبع موثّق زندگي او باشد اشارات اندكي از زندگي شخصي و خصوصي او يافت مي‌شود. آنچه از فحواي تذكره‌ها به دست مي‌آيد بيشتر افسانه‌هايي است كه از اين شخصيّت در ذهن عوام ساخته و پرداخته شده‌است. با اين همه آنچه با تكيه به اشارات ديوان او و برخي منابع معتبر قابل بيان است آن است كه او در خانواده‌اي از نظر مالي در حد متوسط جامعه زمان خويش متولد شده‌است.(با اين حساب كه كسب علم و دانش در آن زمان اصولاً مربوط به خانواده‌هاي مرفه و بعضاً متوسط جامعه بوده‌است.)در نوجواني قرآن را با چهارده روايت آن از بر كرده[۴] و از همين رو به حافظ ملقب گشته‌است.
در دوران امارت شاه شيخ ابواسحاق (متوفي ۷۵۸ ه. ق) به دربار راه پيدا كرده و احتمالاً شغل ديواني پيشه كرده‌است. (درقطعه اي با مطلع «خسروا، دادگرا، شيردلا، بحركفا / اي جلال تو به انواع هنر ارزاني» شاه جلال الدين مسعود برادر بزرگ شاه ابواسحاق را خطاب قرار داده و در همان قطعه به صورت ضمني قيد مي‌كند كه سه سال در دربار مشغول است. شاه مسعود تنها كمتر از يكسال و در سنه ۷۴۳ حاكم شيراز بوده‌است و از اين رو مي‌توان دريافت كه حافظ از اوان جواني در دربار شاغل بوده‌است). علاوه بر شاه ابواسحاق در دربار شاهان آل مظفر شامل شاه شيخ مبارزالدين، شاه شجاع، شاه منصور و شاه يحيي نيز راه داشته‌است. شاعري پيشه اصلي او نبوده و امرار معاش او از طريق شغلي ديگر (احتمالاً ديواني) تأمين مي‌شده‌است. در اين خصوص نيز اشارات متعددي در ديوان او وجود دارد كه بيان كننده اتكاي او به شغلي جداي از شاعري است، از جمله در تعدادي از اين اشارات به درخواست وظيفه (حقوق و مستمري) اشاره دارد.[۵] در بارهٔ سال دقيق تولد او بين مورخين و حافظ‌شناسان اختلاف نظر وجود دارد. دكتر ذبيح الله صفا ولادت او را در ۷۲۷ ه. ق[۶] و دكتر قاسم غني آن را در ۷۱۷[۷] مي‌دانند. برخي ديگر از محققين همانند علامه دهخدا بر اساس قطعهاي از حافظ ولادت او را قبل از اين سال‌ها و حدود ۷۱۰ ه. ق تخمين مي‌زنند.[۸] آنچه مسلم است ولادت او در اوايل قرن هشتم هجري و بعد از ۷۱۰ واقع شده و به گمان غالب بين ۷۲۰ تا ۷۲۹ ه. ق روي داده‌است.
در مورد سال درگذشت او اختلاف كمتري بين مورخين ديده مي‌شود و به نظر اغلب آنان ۷۹۲ ه. ق است. از جمله در كتاب مجمل فصيحي نوشته فصيح خوافي (متولد ۷۷۷ ه. ق) كه معاصر حافظ بوده و همچنين نفحات الانس تأليف جامي (متولد ۸۱۷ ه. ق) به صراحت اين تاريخ به عنوان سال درگذشت خواجه قيد شده‌است. محل تولد او شيراز بوده و در همان شهر نيز روي در نقاب خاك كشيده‌است.
روايت است هنگامي كه قصد دفن حافظ را داشتند، عده‌اي از متعصبان با استناد به اشعار حافظ دربارهٔ ميگساري با دفن وي به شيوهٔ مسلمانان مخالف بودند و در مقابل عدهٔ ديگر وي را فردي مسلمان و معتقد مي‌دانستند. قرار شد كه از ديوان حافظ فالي بگيرند كه اين بيت آمد:
| قدم دريغ مدار از جنازهٔ حافظ |
|
كه گرچه غرق گناه است، مي‌رود به بهشت |
اين شعر در بدخواهان شاعر تأثير بسياري مي‌كند و همه را خاموش مي‌كند.[۹]
آرامگاه حافظ